Zuid-Amerikaanse soja in EKO producten (veevoer)?

Jaren terug leerde ik over de wantoestanden rond o.a. de soja-productie in Zuid-Amerika. Hiervoor worden enorme hoeveelheden regenwoud vernietigd, om eindeloze plantages voor soja aan te leggen. Dit gaat niet alleen ten koste van natuur, maar ook ten koste van de inheemse indianenvolken, die leven in deze regenwouden. Zij worden vaak als plaag behandelt, die verwijderd moet worden. Daar vind ook regelmatig geweld plaats, of door intimidatie, ontvoering of zelfs moord. Tweede slachtoffer zijn kleinschalige boeren, die op grote schaal hun land kwijt raken, en daar niet voldoende tegen kunnen doen door de politieke overmacht van deze grootschalige landbouwbedrijven. Deze soja zit niet alleen in veel producten in de supermarkt (kijk maar eens op de ingrediënten), maar een van de grootste verbruikers is de veeteelt in Nederland. Nederland is dan ook in de wereld naast China de grootste importeur van soja uit Zuid-Amerika. Er kleven nog veel meer problemen aan de soja teelt (zoek Monsanto, Round-up, genetische manipulatie), maar die sla ik nu even over.

Dit was voor mij mijn introductie als activist. Ik was net vanuit mijn interesse in traditionele volken erg onder de indruk van de indianenstammen, en toen leerde ik dat ik bijdroeg aan de letterlijke uitroeiing van hun door o.a. mijn vlees- & zuivelconsumptie. Het schokte me dusdanig dat ik als echte vleeseter dit niet meer kon verantwoorden, en ik mijn vlees- en zuivelconsumptie drastisch heb vermindert. En dat was voor mij persoonlijk een enorme omschakeling, omdat ik kort daarvoor keihard zou hebben gelachen als iemand mij had verteld dat ik ooit nauwelijks vlees meer zou gaan eten. 

Wat ik aan vlees en zuivel koop is dan ook meestal met EKO-keurmerk, waar ik in vertrouwde dat dit soort praktijken voorkomen wordt. Dat nam ik altijd aan, maar ik heb nooit bevestiging gezien. Onlangs lanceerde milieudefensie de actie Kleine Hoefprint, waarbij je kaas kunt bestellen dat vrij is van deze soja.

http://kleinehoefprint.nl/

Ik stelde de vraag of veeproducten met EKO-kenmerk niet al voldoende was, waarop ik het antwoord kreeg dat het EKO-keurmerk niets zegt over eventueel gebruik van fout soja uit Zuid-Amerika. Eh, WAT!?

Geschokt stuurde ik een vraag naar Stichting EKO-keurmerk, om hier opheldering over te vragen. Tijd om dit nu eens goed uit te pluizen! De reactie heb ik hieronder bijgevoegd:

"Beste Jeroen,

 

Bedankt voor je vraag. Door eindejaarsdrukte ontvang je nu pas antwoord.

Ook de biologische sector gebruikt in enige mate soja in het veevoer. Wel zeker minder dan regulier omdat een deel van het voer van het eigen bedrijf komt en er veel meer regionaal is. Ook moet het veevoeder biologisch zijn. Dus ook de soja. Dit maakt een enorm verschil:
1) Het gebruik van biologische soja is kleinschaliger
2) Biologische ingrediënten zijn GMO-vrij dus komen niet van grootschalige plantages met GMO-soja waar jij naar refereert.

Toch onderkent de biologische sector dat soja als veevoer voor de sector een aandachtspunt is. De sector is druk bezig met projecten om alternatieven te hebben (steeds meer lupine bv.) en ook is er een project op stapel om te gaan voor gecertificeerde soja waarbij zowel het sociale aspect gegarandeerd is als ook het landvraagstuk (ecologisch / landeigendom) geborgd is. In 2013 gaat in de borging een grote stap gezet worden.

Met het kopen van EKO-producten draagt u niet bij aan de ellende, maar op dit punt mag u wel van biologische en van EKO-producten verwachten dat er stappen worden gezet om dit ook te garanderen.

Ik hoop dat ik u heb kunnen aangeven dat de biologische veehouder op een andere manier werkt en aan andere veevoereisen moet voldoen en daarmee uw vraag zo goed mogelijk heb kunnen beantwoorden.

Als je nog vragen hebt dan hoor ik het graag."

"Ik wil je deze aanvulling op mijn eerdere antwoord van vandaag van een belangrijke biologische veevoederimporteur niet onthouden:

Biologische Soja komt voornamelijk uit China , Zuid-Oost Europa en Zuid-Amerika. Als producent van biologische voeders bezoeken wij ook de telers. In China en Europa is kap van wouden voor sojateelt niet aan de orde. In Zuid-Amerika wordt de biologische soja geteeld door kleinere telers die ver van de amazone gevestigd zijn. Wij hebben tot voor 3 jaar alle bio soja uit Brazilie betrokken, waarvoor we ook een amazone-vrije verklaring hadden.

 

Als biologische voerproducent streven we er uiteraard naar om de producten van zo dichtbij mogelijk te halen. Echter teelt van Soja dichtbij is (nog) niet mogelijk, en er zijn niet voldoende alternatieve grondstoffen. Vandaar dat wij het initiatief genomen hebben om de grondstoffen van verder weg in ieder geval met nog meer zekerheid en ondersteuning aan lokale telers

meer verantwoord aan te kopen."

Dat maakt me dus al een stuk meer gerust. Ik zal nog even contact opnemen met Milieudefensie betreffende hun standpunt hierover.  

Verder leesvoer over de gevolgen van soja voor Indianen:  
http://www.survivalinternational.nl/stammen/guarani/fightingback

Must see film over de gevolgen van Soja: 
http://www.youtube.com/watch?v=0C9zj8H6ZVY

Milieudefensie, probleem en oplossing soja in veevoer:
http://www.milieudefensie.nl/veevoer/probleem-en-oplossing

Give us the money! Review en discussie (IDFA, Hoezo Armoede?)

Vanavond hebben jullie natuurlijk allemaal gekeken naar de documentaire "Give us the money!", uitgezonden op Nederland 2. Vorige week had ik deze al gezien tijdens IDFA, vanavond voor de tweede keer op de televisie (onderdeel van het wereldwijde programma rond armoede: "Why Poverty?" of in Nederland "Hoezo Armoede?"). Aangezien jullie hem natuurlijk nu allemaal gezien hebben (zo niet, speur gauw naar uitzendig gemist!:)), kan ik me wat meer focussen op discussie rond het onderwerp van de documentaire.

Korte samenvatting:
In het begin van de film, worden de beelden van de hongersnood uit Ethiopië getoond. Het was bij mij weggezakt hoe extreem verschrikkelijk deze hongersnood was. Dit leidde tot Band Aid, een enorme inzamelingsactie waarbij Bob Geldof en Bono hun beroemdheid gebruikte om deze ramp publiek overal onder de aandacht te brengen, en met succes!

De documentaire vervolgd de campagne van Geldof en Bono, waarbij vervolgens schuldvrijstelling (Live Aid), aids en andere zaken steeds door hun in de aandacht worden gebracht, waarbij beiden weten door te dringen tot diep in de politiek, en helpen politiek leiders van koers te veranderen.

Discussie:
Als eerste, ik heb alle lof voor Bob Geldof en Bono, voor hun extreme toewijding in de strijd tegen armoede. Los staand van de effecten, als bekendheid, idool in vele mensen, wat kun je beter doen dan proberen de status die je hebt in te zetten om de wereld te verbeteren? En dan de mensenmassa's die ze achter zich wisten te krijgen Ook al zijn de meesten er maar om een groots concert mee te maken, iedereen kreeg het mee.

Waarom deze documentaire zo belangrijk is? Iedereen kan er zich wel het een en ander van herinneren. In de geschiedenis van de laatste decenia zijn zij zeer bepalend geworden voor ons beeld van armoede bestrijding.

En dat levert ook zekere problemen, en dat zijn problemen die nu vandaag de dag zijn effect hebben op ontwikkelingssamenwerking. Het belangrijkste in mijn ogen is dat het beeld werd gewekt dat we wel even honger en armoede uit de wereld gingen helpen. Nou ben ik helemaal voor absurd hoge ambities als dit:) Maar het heeft wel veel valse verwachtingen gecreëerd. Dat leid er nu toe dat mensen skeptisch zijn over ontwikkelingssamenwerking, omdat er nog steeds zoveel armoede is na al het werk en al het geld dat daaraan is besteed.

Armoede de wereld uit helpen, of in ieder geval blijven reduceren kost volharding en een zeer lange adem. Om het even in perspectief te brengen, de strijd tegen armoede bestaat al sinds de klassieke oudheid (zie een van de andere "Why poverty" documentaires "Poor Us") Dit moet continu bovenop de agenda staan. Daarin zijn Geldof en Bono dan ook weer sterk, zij blijven doorgaan, en duiken steeds dieper in de fundamentele issues. Deze zijn ook veel moeilijker aan de media uit te leggen, en je ziet ook dat de aandacht afzwakt. Live 8 kan ik me nog wel herinneren, en het kwam mij meer over al een groot concert, waar mensen puur voor de muziek gingen, en het doel was bijzaak. Iig dat is hoe het mij overkwam.


Geldof en Bono krijgen veel kritiek wat ook goed belicht was in de documentaire, omdat ze een zeer blank, rijk westers beeld geven, en Afrika zelf eigenlijk volledig buiten beeld blijft, behalve voor de beelden van de arme Afrikanen. Daarmee werd het beeld gecreëerd dat alleen de blanke westeners de rol leidde in armoedebestrijding in Afrika, en Afrikanen alleen in slachtoffer rol, wat natuurlijk helemaal niet het geval was. Ik snap die kritiek wel. Maar aan de andere kant, zij spreken wel de mensen aan die ze voor zich willen winnen. De situatie is er dat twee muzikanten het voor elkaar krijgen (natuurlijk samen met een enorme organisatie eromheen) om de aandacht van miljarden mensen te krijgen. Niemand anders was dat gelukt. Van die aandacht moet je dan gebruik maken, en er op meeliften.

De conclusie is als je iets enorms gaat aanpakken zoals Geldof en Bono deden, is dat je fouten gaat maken, er neveneffecten ontstaan die niet bedoelt zijn. Dat is wel wat het onderwerp zo ingewikkeld maakt. Het is leren met vallen en opstaan. En dat is de strijd tegen armoede al eeuwenlang. Daarnaast komen er ook weer steeds nieuwe oorzaken van armoede bij. Daarom is het noodzaak hier bovenop te blijven, blijven corrigeren, blijven verbeteren, nieuwe problemen leren ondervangen. En bovenal, het moet een samenwerking zijn, wereldwijd. Leren van elkaar, van de fouten uit het verleden, en armoede willen tegengaan. En dat is de hele essentie van ontwikkelingssamenwerking: samen werken tegen armoede!


Tot slot, ik vond dat de documentaire een sterk beeld gaf van de campagne geleid door Geldof en Bono. Het is een mooie samenvatting van een belangrijk stuk geschiedenis, waarbij voor een relatief kort durende film veel kanten werden belicht, inclusief positieve en negatieve kritiek. Een ding dat ik mistte is dat er natuurlijk er vele organisaties omheen zaten, en dat Geldof en Bono daar de zichtbare boegbeelden vormden. Natuurlijk deden ze dat niet alleen.

Reviews van de IDFA films uit de Oxfam Novib selectie

IDFA 2012: de Oxfam Novib selectie

Ieder jaar selecteerd Oxfam Novib 3 documentaires voor het IDFA festival, die goed aansluiten bij de onderwerpen van Oxfam Novib. Dit jaar zijn het 3 films uit een serie van documentaires uit het project "Why poverty?". Hieronder geef ik een korte beschrijving van de 3 films en mijn eigen reviews.

Rafea: Solar Mama

Vrouwen uit ontwikkelingslanden vanuit de hele wereld worden bijeengebracht in India, en krijgen een opleiding om uit basis componenten een electrisch circuit op te bouwen geschikt om stroom op te slaan en te gebruiken uit zonnepanelen, met de mogelijkheid hiermee zelf hun gemeenschap van electriciteit te voorzien, opleidingen hierin te starten en eigen bedrijfjes te starten. De vrouwen die hiervoor geselecteerd worden zijn analfabeet, kunnen veelal niet de taal verstaan, hebben volstrekt geen technische kennis, en ondanks dat is de opleiding een succes.

De film heeft meerdere lagen:
- de opleiding zelf
- het zien van de ervaringen van een uitweg uit de armoede door de ogen van Rafea
- de culturele botsingen dit geeft in een cultuur waar mannen alle dienst uitmaken
- de interactie tussen de vrouwen uit zulke verschillende culturen die elkaar niet verstaan, maar een diepe band met elkaar opbouwen
- de vastberadenheid om door alles wat er aan problemen omheen optreden door te zetten.

Ik heb wel een kanttekening bij de opleiding zelf. Al vind ik het zeer indrukwekkend wat bereikt wordt ondanks alle belemmeringen, ik vraag me af in hoeverre deze kennis die ze hebben opgedaan van waarde is. Ik kon er niet uit opmaken dat de opleiding meer diepte had dan het weten hoe de standaard onderdelen moesten worden samengevoegd. Ik zag geen indicatie dat er kennis werd meegegeven die bruikbaar is om zelf verder kennis op te bouwen over de werking van de systemen, en deze bijvoorbeeld aan te passen op wat er lokaal te vinden is, of toepassingen uit te breiden etc. De kennis die je daarvoor nodig hebt vereist veel meer achtergrond, en dat maakt het naar mijn idee moeilijk om daar echt iets mee op te bouwen. Als dat er wel was, had ik daar graag meer van gezien.

Poor Us - an Animated History of Poverty
Belangrijk voordat je deze film gaat zien: dit is een film gebaseerd op documentatie gebaseerd op feiten over de geschiedenis van armoede, zoals geintepreteerd door de filmmakers. Dus alhoewel er een realiteit aan de basis zit, zitten er meerdere lagen van interpretatie tussen werkelijkheid en wat je te zien krijgt. En dat interpreteer je dus weer op je eigen wijze. Plus er komen veel onderwerpen aan te pas waar je niet de achtergrondinformatie zult hebben om het te kunnen beoordelen. Wat je meekrijgt is dus geenszins een samenvatting van hoe die geschiedenis in elkaar zit.

Dat is dus niet het doel van de film. Het doel is om je een startpunt te geven en je zelf de mogelijkheid bieden te kijken naar een onderwerp dat eigenlijk nauwelijks de aandacht krijgt: hoe heeft armoede zich door de eeuwen heen ontwikkeld? Wat zijn er voor oplossingen in de loop van de geschiedenis op losgelaten, en wat was de uitwerking? Het doet dit op een hele luchtige en grappige manier, over wat een heel serieus onderwerp is.

Het belangrijkste van de film is je te prikkelen om na te denken over dit onderwerp. Immers, om te weten in welke richting je beweegt, en waar je heen moet sturen is het belangrijk om te weten uit welke richting je komt. Bestrijding van armoede is zeker niet iets van de laatste paar jaar, het is iets waar mensen al sinds de oudheid mee bezig zijn. De vorm van armoede, en de oorzaken veranderen mee met hoe de maatschappijen en economische systemen zijn ingedeelt. De conclusie van de filmmaker zelf is dat er niet een antwoord voor is, maar dat alle methoden iets hebben meegedragen aan het reduceren. Het is net een maaltijd met veel ingredienten, en we zijn met zijn alle bezig om het recept te vinden wat het beste zal smaken.


Give Us the Money

Wordt nog toegevoegd.

Brief richting Samsom t.a.v. bezuinigingen Ontwikkelingssamenwerking

Eergisteren schreef Farah Karimi, directeur Oxfam Novib het volgende op Twitter:

"Samsom beweert nul email hebben ontvangen over de bezuinigingen op OS. Zie mijn open email aan Samsom http://ow.ly/2bsu3u"

De reactie van Samsom op twitter hierop: "@Farah_Karimi Gelezen. Alvast: ik verdedig bezuiniging niet met beroep op gering draagvlak. Constateer alleen treurig weinig woede hierover"

Hij krijgt geen emails? Te weinig woede over de bezuinigingen? Als dat geen uitnodiging is om mijzelf uit te laten richting zijn adres!

Mijn email aan Samsom (als je ook mee wilt doen, stuur je reacties aan d.samsom@tweedekamer.nl):

"Beste Diederik,

Ik email U naar aanleiding van uw bericht als reactie op de email van Farah Karimi, directeur Oxfam Novib. U schrijft dat U niet de bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking kan tegenhouden zonder draagvlak, en dat U verbaast bent dat er zo weinig woede is richting die bezuinigingen. Ik kan U verzekeren, die is er weldegelijk!

Ik ben vast donateur van Oxfam Novib en andere vergelijkbare organisaties. Bij eerdere bezuinigingsplannen heb ik hard geprotesteerd, via online acties en email aan betrokken partijen en politici. Waarom dat protest naar mijn mening in het algemeen en in mijn geval uitbleef?

Reden 1, persoonlijk was ik gewoon stomverbaasd. Waarbij binnen het rechtse kabinet Rutte I hard gevochten werd tegen bezuinigingen op OS door o.a. groot protest uit het CDA, heeft U als linkse partij zonder enige slag of stoot de bezuiniging direct geaccepteerd. Na alle strijd voor ontwikkelingssamenwerking, is het plots ineens als wisselgeld vergooid? Ik was gewoon te lamgeslagen van verbazing en verontwaardiging om te reageren.

Reden 2, vermoeidheid in het steeds blijven verdedigen van het OS budget. Het lijkt wel een verloren strijd. En dat geld voor iedereen om mij heen die erg betrokken is bij OS. En van die vermoeidheid is naar mijn mening grof misbruik van gemaakt om in een keer een enorme bezuiniging er even vlug doorheen te jagen.

Reden 3, heel veel mensen zijn nu toch even afgeleid door wat er gaat gebeuren met hun eigen toekomst. Persoonlijk heb ik daar minder mee te maken (een stapje achteruit om de kas weer aan te vullen kan ik wel dragen), maar dat heeft wel de aandacht op ontwikkelingssamenwerking verslapt. Dat wil niet zeggen dat men het daarom niet belangrijk vind dat dit in stand wordt gehouden.

Dat alles neemt niet weg dat ik hier kwaad achter de computer zit dat we nu zo diep gezonken zijn als land. Ik ben ook extreem teleurgesteld in de PVDA, dat duidelijk niet zo'n solidaire en sociale partij is als ik dacht en op gebied van internationale solidariteit blijkbaar een rechtse politiek uitvoert (eigen mensen eerst!) Met name in Uw reacties op de bezuinigingen, waren zeer pijnlijk om te lezen en horen. Het lijkt of het U het totaal niet deert. Ik had verwacht dat juist U niet alleen alles zou doen om het budget ontwikkelingssamenwerking in stand te houden, maar actief het draagvlak zou winnen door uit te leggen waarom het zo belangrijk is, dat er zeer belangrijk werk mee wordt verricht om mensen in de wereld die het echt heel slecht hebben een kans op een menswaardig bestaan te geven. Dat momenteel 870 miljoen mensen zo extreem arm zijn dat ze zelfs niet eens voldoende voedsel kunnen kopen en permanent honger moeten lijden, wat volstrekt onacceptabel is. Om mythes over OS de wereld uit te helpen, zoals dat het een bodemloze put is, en dat het allemaal maar weggegooid geld is. Dat is Uw taak als leider!

Tenslotte, waar hebben we het over? 1 miljard euro? Dat is omgerekend 5 euro per persoon per maand! Als U dat nou eens zou voorleggen aan de rest van Nederland, dan moet je wel heel gierig zijn om dan nog voorstander voor zo'n bezuiniging te zijn.

Met vriendelijke groet,

Jeroen Zuiderwijk"

Een puntje

Mijn beroep is ingenieur in de vliegtuigbouw en ruimtevaarttechniek. Ik heb technologie ontwikkeld dat zich bevindt op grote hoogte, en vliegt met enorme snelheden.

Maar ik sta met beide benen firm op de grond.

Ik heb een grote interesse in het verleden. Ik bestudeer oude culturen, voorwerpen, technieken, en beeld deze uit in levende geschiedenis in gereconstrueerde omgevingen uit het verleden, waarbij ik oude technieken uitvoer en reproducties maak van voorwerpen duizenden jaren geleden gemaakt en gebruikt.

Maar ik bevind mijzelf heel bewust en heel sterk in het nu.

Ik zet me in voor mensen in ontwikkelingslanden en voor inheemse volken over de hele wereld. Ik heb een grote interesse in de verscheidenheid van culturen, levenswijzes van mensen waar ook ter wereld.

Maar ik kom nauwelijks buiten Nederland.

Ik ben hier, nu, en aanschouw de wereld inclusief de ruimte vanaf het kleinste tot het grootste, vanaf het verleden tot wat de toekomst gaat brengen, van de ene uithoek van de planeet tot de andere, en voel mij sterk verbonden met dit alles. Ik ben een klein puntje in het omniversum, maar eentje met een enorme nieuwsgierigheid in wat er om mij heen gebeurt en hoe mijn leven invloed heeft op alles om mij heen. Van een stukje techniek dat ik ontwikkelde, dat op 1.500.000 kilometer van de aarde in de ruimte hangt, het verdedigen van de rechten van een indianen stam in Zuid-Amerika, van het beschermen van de toekomst van een diersoort zodat deze over miljoenen jaren ook nog kan bestaan. Een puntje dat nauwelijks van plek verandert zeer ver reikende invloeden hebben, in afstand en in tijd.

Ik ben maar een klein puntje in dit alles, maar dit punt wilde ik wel even maken.

Bedreigde diersoorten & getallen

Getallen zijn een makkelijk middel om een situatie of wereldprobleem duidelijk te maken. Getallen zijn daarom ook erg populair in de politiek, in de media etc. Maar iets uitdrukken in getallen heeft ook zijn beperkingen. Een daarvan is een voorstelling kunnen maken van verhoudingen. 

Laatst kwam ik een advertentie tegen van het WNF in de NRC charity awards, waar je op de beste advertentie van een goed doel kunt stemmen (dat kan hier):

Deze advertentie was voor mij een schokkende realisatie. Dit representeert alle nog in het wild levende tijgers, naar schatting zo'n 3200. Als je ze zo in een oogopslag ziet op een enkele poster, dat toont duidelijk aan hoe ernstig bedreigt de tijger is. En dit betreft alle 6 soorten tijgers gezamelijk.
 
Ik kan daar nog een schepje bovenop doen:


Stel, het hele oppervlak van je scherm beeld alle mensen op aarde uit, alle 7 miljard. Hoe groot is dan naar verhouding het deel van je scherm dat naar verhouding het totale aantal tijgers weergeeft? Mijn scherm heeft een resolutie van 1600x1200 pixels, 2 miljoen pixels in totaal. 7 miljard verdeelt over 2 miljoen pixels, dat is 3500 per pixel.

Kijk nu naar een hoek van je scherm. Kijk dichterbij tot je de pixels ziet. Kijk nu naar het pixeltje helemaal in de meest extreme hoek. Dat hele kleine puntje, dat is dan naar verhouding het alle in het wild levende tijgers!

Nog een extremer geval, de kleinste dolfijn op aarde, de Maui dolfijn, daar zijn er nog maar 55 van (ouder dan 1 jaar). Het nauwelijks zichtbare pixeltje moet je dan nog 60x kleiner maken.

Neem nu dat hele scherm, dan besef je hoeveel invloed wij hebben op aarde als mens met alle 7 miljard van ons gezamelijk. Op zulke kleine populaties dieren kunnen de acties van slechts een zeer klein deel van de mensen op aarde desastreuze gevolgen hebben.

Ander getallen waar we weinig bij voor kunnen stellen zijn de langdurigheid van de effecten in tijd, maar deels ook omdat die getallen ook niet bekend zijn bij de meeste mensen. Daarbij is het uitsterven van een diersoort een goed voorbeeld. De ontwikkeling van een diersoort en de gemiddelde tijd dat een diersoort bestaat is lang, extreem lang.

Neem nu weer te tijger. De tijger is in de evolutie een relatieve nieuwkomer, en onstond uit andere katachtigen zo'n 2 miljoen jaar terug, hetzelfde moment dat wij van "aapmens" (geslacht: Australopithecus) ontwikkelde tot vroege mensen (geslacht: Homo).

Terug naar het scherm. Neem nu weer het totale oppervlakte van het scherm, en vul die met het aantal jaar dat de tijger op aarde heeft bestaan. Voor het gemak is dat ongeveer 1 jaar per pixel. Als je nu begint bij de bovenste regel pixels, en van links naar rechts gaat, en dat op iedere regel herhaalt, ga je langs het hele bestaan van de tijger. Als je echt enorm veel geduld hebt, zul je uiteindelijk uitkomen op de laatste regel. Als je beeldscherm ongeveer 40cm breed is en een resoltie van 1600x1200, dan zijn alle regels achter elkaar gelegd zo'n 480 meter bij elkaar. De laatste 2,5cm van de laatste regel is de laatste eeuw. Bijna alle 7 miljard mensen nu levende mensen op aarde waren toen nog niet geboren. Op dat moment waren er nog ongeveer 100.000 tijgers in het wild. In die laatste 2,5cm, is het aantal tijgers tot 7% teruggebracht. Als dit zich gelijkmatig zou voortzetten, dan zou de tijger binnen 8 pixels/jaar geheel verdwenen zijn.

Nu is bij de tijger nog het geluk dat er nog veel in gevangenschap leven. Maar bij andere diersoorten is dat niet het geval, en zal uitsterving in het wild betekenen dat die uitsterving kompleet is, en voor altijd. Een diersoort die miljoenen jaren nog had kunnen voortbestaan is weg. Nu zijn er zelfs bedreigde diersoorten die al meer dan 200 miljoen jaar op aarde leven (bijv. de brughagedis), dat zijn dus nog 100 extra schermen, bij elkaar 48km aan pixels. Dat geeft aan hoe de verhouding staat tussen beslissingen binnen ons leven wanneer beslist wordt over het wel of niet voortbestaan van een diersoort, en hoe lang de effecten van deze beslissingen voortduren.

Neem een van de eerste beschreven en meest bekendste uitgestorven dieren door toedoen van de mens, de dodo. De dodo stierf uit rond 1662. Al 350 jaar hebben we het zonder de dodo moeten doen. Dat lijkt heel lang, maar evolutionair gezien is dat net gebeurt. Een meer recente uitsterving is de Yantze rivier dolfijn of Baji, die na 20 miljoen jaar te hebben bestaan in slechts 50 jaar tot uitsterven is gebracht door vervuiling in de rivier.

IUCN geeft lijsten van dier- en plantensoorten in catagorieën van grote kans op uitsterven oplopend tot recentelijk uitgestorven soorten:

• Kwetsbaar:10104 soorten
• Bedreigd: 5766 soorten
• Kritisch: 3947 soorten
• Uitgestorven in het wild: 63 soorten
• Uitgestorven: 801 soorten

We beslissen momenteel over het voortbestaan van miljoenen jaren van duizenden dier- en plantensoorten op basis van economische voordelen die een invloed voor ons van enkele jaren heeft. Ik hoop met dit artikel een stukje besef over te dragen dat ik heb geleerd over wat een verantwoording we dragen wanneer het komt tot beslissingen over het voortbestaan van dier en plantensoorten, waarvan de invloeden zo ver buiten ons leven rijken, en wanneer je getallen van de populaties van ernstig bedreigde soorten ziet, dat je dit in beter perspectief kunt brengen.


Voor wie verder wilt lezen:

Tijger: feiten en cijfers  (WNF):
http://www.wnf.nl/nl/wat_wnf_doet/thema_s/dieren_en_planten/bedreigde_dieren/tijgers/tijger_feiten_en_cijfers/

Bedreigde soort artikel op wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bedreigde_soort

Lijsten met bedreigde en uitgestorven soorten in recente tijd: http://www.iucnredlist.org/

De olifant in de kamer: bevolkingsgroei

Het zal de meesten niet ontgaan zijn, dat vlak na de hongersnood in de Hoorn van Afrika, nu de Sahel vlak erna aan de beurt is. Aanhoudende droogtes, conflicten etc. zorgen voor een te kort aan voedselproductie en voorraden waardoor er voor miljoenen mensen de hongersnood eraan komt, tenzij er hulp komt.

Persoonlijk help ik graag waar nodig om leed te voorkomen. Als ik geld vrij kan maken levens te redden dan doe ik dat. Directe voedselhulp geeft hulp op korte termijn, maar wat ook mensen helpt op lange termijn: ondervoeding lijdt o.a. tot slechte groei en gezondheidsproblemen die op latere leeftijd ook nog zijn effect hebben. Daarnaast is iemand die lijdt aan ondervoeding niet in staat om de arbeid te leveren dat nodig is om voedsel te produceren voor de toekomst, laat staan om maatregelen te nemen om de voedselzekerheid te vergroten.

Maar, al sinds ik als kind acties tegen hongernood heb meegemaakt, rees bij mij altijd de vraag: door mensenlevens te redden groeit de bevolking sneller. En als de bevolking blijft groeien, is iedere vorm van hulp dan eigenlijk niet een uitstel tot hongersnood uiteindelijk volledig onvermijdelijk wordt?

Bevolkingsgroei is een bijzonder moeilijk onderwerp. Je kunt niemand vertellen dat ze geen kinderen mogen nemen. Het krijgen van kinderen is een van de belangrijkste basisrechten, waarover ieder individu zelf moet kunnen beslissen. Daarnaast is in veel gebieden geboortebeperking altijd vanwege religieuze redenen streng verboden. Andere redenen zijn culturele redenen: wie veel kinderen heeft heeft een hoog aanzien in de maatschappij. En waar geen pensioensysteem bestaat, ben je volledig afhankelijk van je kinderen op oudere leeftijd om te overleven.

Desondanks, de wereldbevolking blijft toenemen. De aardbol wordt niet groter, en heeft een maximale capaciteit aan voedselproductie. Die capaciteit is nog niet bereikt, en als al het voedsel gelijkmatig verdeelt zou zijn, zou iedereen nu iig makkelijk voldoende te eten hebben. Maar, de productiviteit van gebieden verschilt drastisch. Nederland is door het klimaat, het vlakke landschap, en de vruchtbare grond aangevoerd door de geschiedenis heen een van de meest vruchtbare locaties op aarde. Dit is de reden waarom weinig arbeid nodig is om voldoende voedsel te produceren, en wij veel arbeidscapaciteit over hebben om extra rijkdom te vergaren. Landen in de Sahel zijn droog, en veel minder vruchtbaar. En dit verergert zich door o.a. de klimaatsverandering. Juist hier is de grootste bevolkingsgroei ter wereld. In Niger, een van de getroffen landen, is de bevolking gegroeid van ca 3 miljoen in 1960, naar 15 miljoen nu. Dat is 5 keer het aantal mensen dat in hetzelfde gebied moet overleven. Als deze groei voortzet, dan zijn dat zo'n 30 miljoen mensen in 2025, 60 miljoen in 2047 120 miljoen in 2069, 240 miljoen in 2091 etc., een verdubbeling ong. iedere 22 jaar.

Toch hoor je hier vrijwel niets over bevolkingsgroei tijdens de bestrijding/het voorkomen van hongersnood. Zelfs zo weinig, dat ik er pas naar ging kijken toen het toevallig even ter sprake kwam tijdens een discussie op de Praat Mee site van Oxfam Novib. Maar hongersnood is het natuurlijke gevolg van een te grote bevolking ten opzichte van het beschikbare voedsel. In de natuur vind dit met regelmaat plaats, groeit de hoeveelheid voedsel, dan groeit de populatie dieren die daar afhankelijk van is, daalt de hoeveelheid voedsel, dan daalt ook de dierenpopulatie door sterfte door gebrek aan voedsel. Maar dat betekend dat in een land als Niger, waar gemiddeld per gezin ruim 7 kinderen er worden geboren, er gemiddeld 5 om zouden komen van de honger, alleen om op die wijze de bevolkingsgroei te stabiliseren als het aantal geboortes niet afneemt. Dat is een hongernoodramp zijn van vele factoren verschikkelijker dan alles wat we ooit hebben meegemaakt. En dat continu. Dat is dus een verschrikkelijk potentieel toekomstbeeld, wat ten alle tijden voorkomen moet worden.

Maar het is een moeilijk onderwerp om te bespreken. Zo is "overbevolking" een onderwerp dat een broeiplaats is voor conflicten, discriminatie, mensenrechtenschendingen etc. en daarom een zeer gevaarlijk onderwerp. Het wordt daarom ook het liefst niet overgepraat. Maar of het besproken wordt of niet, hongersnood zal niet verdwijnen en alleen maar toenemen als het aantal mensen dat gevoed moet worden blijft stijgen.

Hoe kun je zoiets voorkomen? Moet je daar wel iets aan doen van buitenaf, of kan dat alleen vanuit de individuele mensen zelf komen? Iedere vorm van beinvloeding van buitenaf kan direct worden gezien als een aanval op geloof, culturele waarden en het basisrecht om kinderen te krijgen worden gezien. Daarnaast hebben we hier ook nog steeds te maken met een bevolkingsgroei, ook al is de groei een stuk afgeremd is die nog steeds aanwezig. Maar wie kiest hier om minder of geen kinderen te krijgen om deze redenen? Hoe kunnen we dat dan aan anderen overbrengen?

Inmiddels schijnt gezinsplanning wel steeds meer bespreekbaar te worden in landen als bijv. Niger. Zogenaamde spacing tussen het krijgen van kinderen is al geen taboe meer. Al is het alleen maar om o.a. moedersterfte te beperken, door te kunnen aansterken tussen geboortes. Het besef groeit ook dat met een kleiner gezin, het makkelijker is om aan voldoende voeding te komen. Nu is het zo dat er al veel mensen, met name vrouwen zijn de graag gebruik maken van geboortebeperkingsmiddelen, maar hiertoe geen toegang hebben. Dit kan zijn doordat het gewoon te duur is, of dat het gewoon niet te koop is. Er zijn steeds meer organisaties die hierin helpen, door bijvoorbeeld het verstrekken van vrouwencondooms. Dit is alleen totaal geen populair onderwerp voor donateurs in vergelijking tot bijvoorbeeld het verstrekken van van voedelpakketten. Maar het is wel iets waar wij met onze financieële middelen iets kunnen betekenen.

Het bespreekbaar worden van gezinsplanning zal er mogelijk toe lijden dat het aantal geboortes zal dalen, en de groei zal afnemen. Maar het feit blijft wel dat dit nog lang gaat duren. En een lagere groei is nog geen stabilisatie en zal dus een toename van problemen vertragen en niet direct stoppen. Maar wat kunnen we anders dan het afwachten? Het zal uiteindelijk moeten komen uit de eigen beslissingen door ieder individu.

Maar het betekent wel dat we met name hier zowiezo veel efficienter moeten gaan leven dan we nu doen, om uberhaupt al met het huidige aantal mensen op lange termijn te kunnen overleven, laat staan met een grotere bevolking in de toekomst. We verbruiken veel meer dan dat er per persoon gemiddeld beschikbaar is op deze planeet, en veel ervan voor onnodige luxe en verspilling. Het besef zal moeten groeien dat voedsel, energie en materialen leven zijn. Overmatig gebruik betekent automatisch tekort elders.


Een positieve kant is dat we vandaag de dag met meer mensen buiten de armoede leven op deze planeet dan ooit te voren. Het aantal mensen dat leeft in armoede daalt, terwijl het totale aantal mensen toeneemt. En er is door betere verdeling nog veel meer mogelijk. De ruwweg 1 miljard mensen die nu ondervoed zijn kunnen makkelijk genoeg te eten krijgen door een rechtvaardigere verdeling. Op bevolkingsgroei elders hebben we misschien weinig invloed, maar een rechtvaardigere verdeling hebben we zelf in de hand.